काठमाडौं : पूर्वको ताप्लेजुङदेखि पश्चिमको दार्चुलासम्म नेपालको भारतसँग जोडिएको एक हजार ८८० किलोमिटर सीमा क्षेत्र खुला छ।
सीमाना खुला भएकै कारण यहाँबाट प्रायः सीमा वारपार अपराध भइरहन्छ। त्यो नेपाल र भारतका लागि उत्तिकै टाउको दुखाइ बन्दै आएको छ।
यतिखेर सीमा वारपार गम्भीर अपराधभन्दा पनि ठूलो डर छ, खुला सीमाबाट। त्यो डर हो, कोरोना भारस संक्रमण (कोभिड- १९) को।
यहीकारण संसारमा अधिकांश देशहरुले आफ्ना अन्तर्राष्ट्रिय सीमा नाका बन्द गरेका छन्। देशभित्रै लकडाउन गरेका छन्।
नेपाल र भारतबीचको सीमा बन्द गरिएको पनि महिना भन्दा बढी भइसक्यो। भारत कोरोना भाइरस संक्रमणको महामारीले आक्रान्त छ। र, नेपालसमेत त्यसबाट अछुतो छैन।
नेपालमा सबभन्दा ठूलो जोखिम अहिले भारतबाटै देखिएको छ। भारतमा तीब्र दरमा कोरोना भाइरसको संक्रमण फैलिइरहेकाले भारतबाट आउने नेपाली र नेपालमा भित्रिने भारतीयबाट समेत उच्च जोखिम छ।
त्यहीकारण सरकारले भारतबाट भित्रिने सम्भावनालाई उच्च जोखिममा राखेर सबै अन्तर्राष्ट्रिय सीमानाका आउँदो ३१ वैशाखसम्म बन्द गर्ने निर्णय गरेको छ।
सीमा बन्दका क्रममा नेपालबाट भारत र भारतबाट नेपाल कतै पनि आवागमन हुन नदिने निर्णय सरकारले गरेको छ।
नेपाल–भारतबीचको दुवैतर्फको सीमा क्षेत्र पूर्ण रुपमा सिल गरिए पनि उताबाट लुकिछिपी नेपाल प्रवेश गर्ने क्रम पूरै रोकिएको छैन।
यही आवागमन रोकेर कोरोना भाइरसको संक्रमण भयावह हुन नदिन सीमा क्षेत्रमा खटिएको छ, सशस्त्र प्रहरी।
कोभिड- १९ को संक्रमण देखिन थालेपछि सशस्त्र प्रहरीले पूर्वतयारी अनुसार नै अन्तर्राष्ट्रिय सीमामा आफ्ना कर्मचारी खटाउन थालेको हो।
अहिले भारतसँगको कूल एक हजार ८८० किलोमिटर क्षेत्र पूर्ण सिल गरेर सशस्त्रले नै २४ घण्टा निगरानी गरिरहेको छ।
सशस्त्र प्रहरी बलका प्रवक्ता, डीआईजी प्रविणकुमार श्रेष्ठका अनुसार अहिले सीमामा मात्रै २४ घण्टा पहरा दिन साढे ८ हजार सशस्त्र प्रहरी परिचालित छन्।
“कोभिड- १९ को संक्रमण देखापर्न थालेदेखि नै हामीले आफ्नो तयारी अघि बढाएका थियौं”, उनले भने, “सरकारले सीमा नाका सिल गरेपछि भारतसँग सीमा जोडिएको क्षेत्रमा निरन्तर निगरानी गरिरहेका छौं।”
त्यसका लागि सीमा क्षेत्रमा सशस्त्र प्रहरीका एक हजार २१३ वटा अस्थायी पोष्ट स्थापना गरिएका छन्।
ती पोष्टमध्ये अधिकाशं पाल टाँगेर बनाइएका छन्। तीनै पालको भरमा सशस्त्र प्रहरी २४ घण्टा ड्युटी गर्छन्। कतै कतै भने नजिकै रहेका सरकारी भवन खालि भएमा त्यहाँ आश्रय लिन्छन्।
“धेरैजसो स्थानमा पाल टाँगेका छौं, त्यसमै बसेर काम गर्ने हो”, डीआईजी श्रेष्ठले भने, “कतै कैत मात्र खाली भवन र स्कुलमा बसिरहेका छन्।”
“खुल्ला सीमा भएकै कारणले लुकिछिपी प्रवेश गर्न नपाऊन् भनेर कुनै स्थान खाली छाडेका छैनौं”, प्रदेश २ मा खटिएका एक सशस्त्र प्रहरी उपरीक्षक (एसपी)ले देखापढीसँग भने, “दुःख र कष्ट जतिसुकै भए पनि अहिलेको प्रमुख दायित्व कोरोना भाइरस संक्रमण रोक्ने हो। त्यसका लागि कोही पनि व्यक्ति सीमाबाट छिर्न नसकोस् भन्नेमा हामी लागिपरेका छौं।”
सशस्त्र प्रहरी बलका प्रवक्ता श्रेष्ठले पहाडी जिल्ला लगायत अरु धेरै ठाउँमा कार्यरत सशस्त्र प्रहरीलाई त्यहाँबाट निकालेर सीमाक्षेत्रमा खटाएको बताए।
सीमा क्षेत्रमा कुनै पनि व्यक्तिको प्रवेश हुन नपाओस् भनेर प्रत्यक्ष निगरानीसँगै सीसीटीभी, बाइनाकुलर लगायतका उपकरणसमेत प्रयोग गरिएको छ।
त्यस्तै ड्रोन क्यामेराको मद्वतले पनि निगरानी बढाउने काम भइरहेको छ।
भारतसँग सीमा जोडिएका क्षेत्रमा सशस्त्र प्रहरी बलका २२ वटा गण छन्। सीमाक्षेत्रमा बोर्डर आउट पोष्ट र भन्सारमा गुल्म पनि रहेका छन्।
“सामान्य अवस्थामा यी सबै ठाउँमा करिब १४ हजार जनशक्ति खटिएको हुन्थ्यो”, डीआइजी श्रेष्ठले भने, “अहिले नाका नै लक्षित गरेर थप साढे आठ हजार खटाएका हौं। अन्य जनशक्ति पनि अहिले मुख्य रुपमा जिल्लामा कोभिड–१९ रोकथाम, नियन्त्रण र उपचारका लागि गर्नुपर्ने काममा नै छ।”
सशस्त्र प्रहरी बलमा करिब ३५ हजार जनशक्ति छन्। तीमध्ये देशैभर कोभिड- १९ रोकथामको जिम्मेवारीमा अहिले साढे ३१ हजार हाराहारी परिचालित भएको श्रेष्ठले बताए।
“पालको बसाइ, पानी पर्यो भने पनि समस्या छ”, सीमामा खटिएका एक सशस्त्र प्रहरी उपरीक्षकले भने– “लामखुट्टे, सर्प लगायतको पनि त्यतिकै डर छ। तर हामी सतर्क भएरै काम गरिरहेका छौं।”
अधिकांश ठाउँमा ड्युटी गरिरहेकै स्थानमा बसेर खाना पकाएर खाने र नजिकै अस्थायी शौचालयको व्यवस्था गरिएको छ।
“खटिएका स्थानमा पैदल नै गस्ती गर्नुपर्ने वाध्यता छ। सवारी साधनको व्यवस्थापन गर्न सकिएको छैन”, प्रवक्ता श्रेष्ठले भने, “सम्बन्धित निकायमा हामीले त्यहाँ खटिने कर्मचारीका लागि आवश्यक पर्ने श्रोतसाधनको माग गरेका छौं।”
संघीय सरकार, प्रदेश र स्थानीय तहबाट उपलब्ध हुने सहयोगबाट पनि सीमामा खटिने कर्मचारीहरुलाई आवश्यक सामग्रीको व्यवस्थापन गर्ने काम भइरहेको सशस्त्र प्रहरी बलले जनाएको छ।
सशस्त्र प्रहरी मुख्यालयले नै उनीहरुको सुरक्षाका लागि मास्क, स्यानिटाइजर, हात धुने साबुन, थर्मोमिटर लगायतको व्यवस्था गरेको छ।
देखा पढी
